Προειδοποίηση: Σεντόνι βγήκε. Αλλά δεν γίνεται αλλιώς, αν θέλεις να καταγράψεις κάποια πράγματα αναλυτικά. Ωραίος τίτλος, έτσι; Πιασάρικος. Πάει εκεί που πάει το ρέμα. Οι γονείς φταίνε για όλα στο μπάσκετ: Που ανακατεύονται στη δουλειά του προπονητή. Που δρουν παρασκηνιακά και τρώνε προπονητές και εφόρους. Που το παίζουν μάνατζερ και προπονητές. Που φουσκώνουν τα μυαλά του παιδιού τους. Που γίνονται οι χειρότεροι χούλιγκαν σε αγώνες μικρών ηλικιών, εκεί που κανονικά θα έπρεπε να χειροκροτάνε και τους αντιπάλους.
Και δώστου κατάρες και ειρωνείες. Και κάποιες νουθεσίες, βέβαια. Ο γονιός, λέει, έχει ρόλο να ενθαρρύνει το παιδί του. Μόνο αυτό. Τίποτε άλλο. Τα άλλα είναι δουλειά της ομάδας, του προπονητή, του παιδιού του ίδιου.
Σ’ έναν ονειρικό κόσμο, αυτό θα γινόταν. Τώρα, εν έτει 2024, αν δεν θέλουμε να το’ χουμε μπροστά μας αυτό το ΤΕΡΑΣΤΙΟ ζήτημα, ούτε πρέπει απλώς να το πετροβολάμε, ούτε να το κρύβουμε κάτω από το χαλί. Οφείλουμε πρώτα να το καταλάβουμε. Και μετά να δούμε πώς θα το λύσουμε.
Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά.
Στο (όχι τόσο μακρινό) παρελθόν, η μόνη σχέση που είχε ο γονιός με το μπάσκετ του παιδιού του ήταν όταν πήγαινε να το γράψει στην ομάδα. Υπέγραφε, ως ενήλικας, κι αυτό ήταν. Το πολύ-πολύ να γκρίνιαζε όταν ο γιόκας του ή η κορούλα του ζητούσε καινούργια παπούτσια, απ’ αυτά τα ακριβά με τις αερόσολες.
Ο γιόκας ή η κορούλα έφευγε από το σπίτι το απογευματάκι ή το βραδάκι με μια τσάντα στον ώμο, πέταγε ένα «πάω για μπάσκετ» κι ο πατέρας ούτε βλέφαρο δεν έριχνε, άντε το πολύ πολύ να ρωτούσε αν έχουν αγώνα. Όταν ερχόταν ο γιόκας ή η κορούλα, του πετούσε ένα «τι κάνατε, κερδίσατε ή χάσατε;» για να δείξει το ενδιαφέρον του.
Γονιός στην κερκίδα, τότε που έπαιζα αναπτυξιακά εγώ, ήταν γραφικότητα. Απ’ όλη τη διαδρομή μου θυμάμαι έναν πατέρα δίμετρου αθλητή (που’ κανε και καλούτσικη καριέρα κυρίως στην Α2), ο οποίος φαινόταν να έχει προοπτικές, που όχι μόνο δεν έχανε ματς, αλλά… κρατούσε και ατομικά στατιστικά του γιου του! Και τσαντιζόταν σε τέτοιο σημείο που φώναζε «Βάλτο ρε π@@τη το τρίποντο, γ@μω τον πατέρα σου» έτσι κι έχανε κανένα σουτ και χαλούσε τη… στατιστική εικόνα. Είπαμε, γραφικότητες, που μας έκαναν να ξεκαρδιζόμαστε στα γέλια κι έφερναν σε δύσκολη θέση και το παιδί.
Για δε μετακινήσεις χιλιομετρικές, ούτε λόγος. Διάβαζα πριν αρκετό καιρό μια ανάρτηση του Νίκου Μπουντούρη, που εξιστορούσε πώς έφευγε από το Βόλο με το ΚΤΕΛ για να κάνει προπόνηση με το κλιμάκιο της εθνικής στην Αθήνα, και μετά πάλι πίσω. Σήμερα κάτι τέτοιο είναι αδιανόητο.
Τέλος αυτά. Περάσανε. Γυρίσαμε σελίδα.Και γυρίσαμε σελίδα από τη στιγμή που οι σύλλογοι ζητάνε λεφτά για να δεχτούν ένα παιδί στην «ακαδημία» τους. Δεν τους κατηγορώ. Απεναντίας. Αν δεν γινόταν αυτό, ο σωματειακός αθλητισμός και το μπάσκετ θα’ χαν σβήσει, χωρίς επιχορηγήσεις. Αλλά το fact παραμένει. Πλέον ο γονιός απέκτησε μια «οικονομική» σχέση με το μπάσκετ του γιου ή της κόρης του.
Κι όπως έχουν αγριέψει τα πράγματα στους δρόμους, πλέον ποιος αφήνει το παιδί του να πάει μόνο στην προπόνηση; Τώρα μάλιστα που τα παιδιά ξεκινούν πολύ νωρίτερα το μπάσκετ απ’ όσο εμείς παλαιότερα; Θέλοντας και μη, λοιπόν, ο γονιός έγινε εκτός από χρηματοδότης και ταξιτζής. Σιγά, θα μου πεις. Σιγά την επιβάρυνση, τα 30-40-50 ευρώ το μήνα συν κανένα 50άρικο ακόμα για μετακίνηση (επίτηδες δεν αναφέρομαι σε ακραίες περιπτώσεις, που η ομάδα είναι μακριά και ο γονιός είναι συνειδητοποιημένος τι κάνει, αλλά στην πλειοψηφία).
Μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Δεν είναι αυτά μόνο. Ειδικά για τα παιδιά που ξεχωρίζουν. Υπάρχουν δέκα διαφορετικοί τρόποι για να πάρεις λεφτά από έναν γονιό. Από ρούχα και παπούτσια και μπάλες και μπασκέτες κρεμαστές στο εξοχικό μέχρι personal trainer και γυμναστήριο για βάρη. Κι ας μη μιλήσουμε καλύτερα αν υπάρχει κάποιος τραυματισμός, τι λεφτά φεύγουν. Στις θεραπείες, το χειρουργείο, την αποκατάσταση.
Κι εκτός από το χρήμα, είναι και ο χρόνος. Λίγοι είναι οι γονείς που πάνε το παιδί τους στην προπόνηση, γυρίζουν σπίτι και σε 1,5-2 ώρες πάνε πάλι να το ξαναπάρουν. Οι περισσότεροι κάθονται στην κερκίδα. Και βλέπουν. Χαζεύουν κάποιοι με το κινητό, άλλοι βλέπουν την προπόνηση. Θέλοντας και μη. Χάνουν χρόνο δικό τους από τη μία. Κι από την άλλη παίρνουν την πληροφορία και την εικόνα που πρέπει να’ χει μόνο το παιδί τους. Επομένως (τους) είναι πιο εύκολο να κρίνουν.
Πέρα από την «οικονομική» και «χρονική» σχέση με το μπάσκετ, υπάρχει και το απωθημένο. Πολλές φορές το’ χουμε ακούσει το αστείο, με γονείς να υπερηφανεύονται ότι ήταν παικταράδες και θα’ παιζαν Ευρωλίγκα αν δεν είχαν ένα τραυματισμό/αν το’ χαν πάρει πιο σοβαρά/ αν τους είχαν αφήσει τα κυκλώματα. Κάποιοι το θεωρούν υπερβολικό. Και είναι. Αλλά ένα πράγμα δεν αμφισβητείται: Στα μάτια του γονιού, ο γιόκας ή η κορούλα είναι πάντα ο καλύτερος, η καλύτερη.
Δεν το γράφω με κακό τρόπο. Γονιός είμαι κι εγώ. Είναι απολύτως φυσικό να το βλέπεις το παιδί σου αλλιώς, ειδικά όταν δεν ξέρεις. Να’ χεις πιο εύκολη τη δικαιολογία. Να υπερβάλλεις στο καλό του παιχνίδι. Να τα βάζεις με όλους τους απ’ έξω πρώτα (τον έφορο, τον προπονητή, τον συμπαίκτη, τον διαιτητή) και τελευταίο να κρίνεις το παιδί σου.
Γι’ αυτό και βγάζω το καπέλο στους προπονητές που έχουν παίκτες τα παιδιά τους. ΉΡΩΕΣ. Ισορροπιστές χωρίς δίχτυ ασφαλείας.
Οπότε, υπό το πρίσμα (που κάποιες φορές, δυστυχώς πολλές, γίνεται πρόσχημα) «το καλό του παιδιού», ο γονιός ανακατεύεται. Σε πράγματα που ούτε ξέρει, ούτε μπορεί να εκτιμήσει, ούτε και η «μεγαλύτερη εμπειρία» που έχει από τη ζωή μπορεί να τον βοηθήσει να δει πιο καθαρά. Έτσι τσιμπάει πιο εύκολα στα καλά λόγια, ότι «ο γιος σου θα παίξει Basket League», «η κόρη σου πάει σούμπιτη για αμερικάνικο πανεπιστήμιο». Και επηρεάζει το παιδί (αν δεν αποφασίζει μόνος του ο γονιός) να κάνει λάθος επιλογές.
Τις συνέπειες τις βλέπουμε: Παιδιά να κάνουν συνεχώς μεταγραφές κάθε χρόνο, να μην δένονται με καμία παρέα, κανέναν σύλλογο, να μπουχτίζουν. Στο τέλος να το κόβουν κιόλας. Παιδιά δυστυχισμένα, «επαγγελματίες» του χειρίστου είδους από τα 13 τους, με τυπικές σχέσεις με όλους, με καχυποψία απέναντι στο (συνεχώς καινούργιο) περιβάλλον.
Χωρίς ουσιαστική αγάπη για το σπορ το ίδιο, αλλά πάντα με στόχο το αντάλλαγμα: Ρούχα τζάμπα, ατομικές τζάμπα, ιδιωτικό σχολείο, περισσότερα μόρια για τις πανελλήνιες, και στο τέλος, μετά τα 18, ένα μισθουλάκι για να’ ναι 12οι παίκτες σε μια ομάδα. Ή μια υποτροφία σε πανεπιστήμιο των ΗΠΑ.
Υλικά αγαθά, λοιπόν. Πουθενά η απλή αγάπη για το σπορ. Η κάψα του να βρεθείς στο γήπεδο κι από την πρώτη διάταση να νιώθεις το μυαλό σου να ξεφεύγει, να ελευθερώνεται. Πουθενά η αγάπη για τις παρέες που ξεκινούν από τις ομάδες και κρατάνε μια ζωή. Πουθενά η αγάπη για τις στιγμές, τις εμπειρίες που μόνο ο αθλητισμός χαρίζει. Πουθενά.
Μην απορείτε, λοιπόν, όσοι απορείτε, που βλέπετε τους γονείς «στα κάγκελα» στους αγώνες των παιδιών τους. Είναι προφανές ότι αγωνιούν για τον κανακάρη τους ή την κοράκλα τους. Αλλά μπροστά τους, εκείνες τις στιγμές του ματς, περνάει και η δική τους ζωή: Τα λεφτά που έχουν ξοδέψει, οι ατέλειωτες ώρες που έχουν χαθεί στο τιμόνι ή περιμένοντας σε μια κρύα εξέδρα, τα ατέλειωτα Σαββατοκύριακα (ή Τρίτες βράδι, για Αττική και Θεσσαλονίκη) και οι διαδρομές πολλών χιλιομέτρων για να δεις ένα ματς που μπορεί το παιδί σου να μην παίξει καν ή να παίξει ελάχιστα ή να παίξει χάλια και να κλαίει σε όλη τη διαδρομή σπίτι.
Οι καυγάδες, οι εντάσεις (που είναι ούτως ή άλλως πολλές, λόγω εφηβείας), η αίσθηση της αδικίας, οι αγκαλιές παρηγοριάς μετά από ένα χαμένο ματς, τα δάκρυα υπερηφάνειας που μπερδεύονται με τον ιδρώτα του παιδιού όταν το αγκαλιάζεις μετά από μια νίκη… Ωραία όλα αυτά. Νομίζω τα καταλαβαίνουν όλοι όσοι τα ζουν.
Πώς τα καταπολεμάς;
- Ενημερώνεις. Θα πρέπει να γίνει θεσμικά πλέον ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ για τους γονείς να σέβονται (και να υπογράφουν) κάποιους στοιχειώδεις κανόνες συμπεριφοράς, με το που πηγαίνουν ένα παιδί σε μια ακαδημία. Ένα ωριαίο σεμινάριο από ειδικευμένο ψυχολόγο, τον οποίο θα πληρώσει ο σύλλογος, είναι ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ να το παρακολουθήσουν όλοι οι γονείς. Για να μάθουν και να ξεκαθαρίσουν το ρόλο τους. Δεν είναι αυτονόητο ότι τον ξέρουν, ή ότι καταλαβαίνουν τα όρια.
- Κρατάς σε απόσταση. Όταν λες, ως σύλλογος, ότι «ο προπονητής είναι προπονητής, ο παίκτης είναι παίκτης και ο γονιός είναι γονιός» οφείλεις ΠΡΩΤΟΣ ΕΣΥ να το σέβεσαι. Γονιός που τσοντάρει για να πληρωθεί ο διαιτητής, η γραμματεία, το πούλμαν, γονιός που μεταφέρει συστηματικά ρούχα, μπάλες ή παιδιά (εκτός του δικού του) σε γήπεδα για αγώνα ή προπόνηση, γίνεται «συμμέτοχος». Κι αποκτάει δικαίωμα λόγου.
- Απομακρύνεις. Όπως δεν μπορεί ο γονιός να παρακολουθεί το φροντιστήριο του παιδιού του ή το μάθημα κιθάρας π.χ., έτσι δεν μπορεί να παρακολουθεί και την προπόνηση. Να φροντίσουν οι σύλλογοι με ακαδημίες να έχουν χώρους, όπου θα περιμένουν οι γονείς μέχρι να τελειώσει το παιδί την προπόνησή του, να πιουν τον καφέ τους, να μιλήσουν, να χαζέψουν στο κινητό. Στην προπόνηση δεν έχουν καμία δουλειά να βρίσκονται. Φέρνουν σε δύσκολη θέση και το παιδί, και τον προπονητή.
- Τιμωρείς. Αν κάποιος γονιός ξεπερνάει τα όρια σε αγώνες, με απρεπή συμπεριφορά, και φέρνει σε δύσκολη θέση τον σύλλογο ή τους άλλους γονείς, του απαγορεύεις την είσοδο στους αγώνες. Όσο σκληρό κι αν είναι που δεν μπορεί να δει το παιδί του. Ο ίδιος έφταιξε. Είναι το τελευταίο μέτρο, αλλά και το πιο δραστικό.
Δεν θα λυθεί το θέμα μ’ αυτά. Αλλά θα περιοριστεί.
Αργύρης Παγαρτάνης
